مورچه نقره ای

قهرمان بیابان خشک و گرم چه جانوری است؟ شاید همه به یاد شتر بیفتیم اما جواب شتر نیست. موجودی بسیار کوچک اما مقاوم و توانمند به نام مورچه نقره ای را می توان قهرمان بیابان نامید!!!!

مورچه نقره ای صحرایی با نام علمی Cataglyphis bombycina گونه ای است که در صحرای افریقا زندگی می کند. گرمای بسیار زیاد محل زندگی و شکارچیان باعث می شود که این مورچه تنها ده دقیقه در روز از لانه بیرون فعال باشند.

این جاندار از مقاوم ترین جانوران نسبت به گرما هستند و این مقاومت حاصل سازگارهای این جاندار با محیط است. یکی از این سازگاریها پاهای بلند آنهاست که بدن آنها را از ماسه های داغ دور نگه می دارد. وقتی این جانداران با تمام سرعت حرکت می کنند فقط از چهار پای خود استفاده می کنند.

مورچه های نقره ای با مسیریابی نور خورشید مسیر لانه خود را پیدا می کنند و کمترین زمان ممکن را در گرما می ماند. این مورچه ها با تولید پروتئین های شوک حرارتی(heat shock proteins) به سلول های خود امکان فعالیت در دمای بالای بدن را می دهند.

سازگاری عجیب و مهم دیگر اینست که بدن مورچه های نقره ای در بالا و طرفین بدنشان پوششی از موهای منحصربفرد با سطح مقطع مثلثی شکل پوشیده شده است.این موهای ریز به این مورچه ها رنگی شبیه رنگ جیوه می دهد. دانشمندان یک مقطع عرضی مثلثی روی موهای بدن آنها پیدا کردند که به دو روش بدن مورچه ها را خنک نگه میدارد:

یک، این موها بازتابنده ی قوی اشعه ی نزدیک فروسرخ و مرئی(اشعه هایی که بیشترین گرما را ایجاد میکنند) هستند، و دو، آنها منتشرکننده ی قوی اشعه ی متوسط مادون قرمز که گرمای اضافی بدن است، هستند.به این ترتیب دمای بدن از دمای 53.6 درجه سانتیگراد بالاتر نمی رود.

 

موهای مورچه نقرهای و تصاویر میکرسکوپی از مو ها

آنها در لانه هایشان منتظر میمانند تا دما به بالاترین حد خود (70 درجه سانتیگراد) برسد. سپس در یک گردش ۱۰دقیقه ای لانه را ترک کرده و دنبال لاشه ی حشراتی میگردند که از شدت گرما تلف شده اند. ازآنجا که شکارچی مورچه ها نیز در این دما نمیتواند از لانه بیرون بیاید، مورچه ها امنیت نیز دارند.  

مورچه مخملی یا مورچه کشنده گاو(Velvet Ant or Cow Killer Ant)

مورچه های مخملی در واقع 3000 گونه از زنبورهای  خانواده (Mutillidae)هستند که جنس های  ماده آن ها بی بالی هستند و ظاهری شبیه به مورچه پر مو را  پیدا کرده اند. نیش حشره ماده این جانوران به قدری درد آور است که به مورچه کشنده گاو مشهور است( یعنی آنقدر درد آور است که گاو را می کشد!).این جانداران در رنگ های مختلف دیده می شوند. مثلا یک گونه به نام مورچه پاندا(panda ants) دارای رنگ های سیاه و سفید شبیه پاندا هستند به همین علت به آن ها مورچه پاندا می گویند.

این جانداران برخلاف مورچه ها زندگی اجتماعی و ملکه ندارند و بیشتر در مناطق بیابانی زندگی می کنند. پوشش مو مانند این جانداران به عنوان یک لایه عایق برای آن ها عمل می کند،به صورتی که از این جاندار در مقابل تغییرات دمایی(سرمای شب و گرمای روز در بیابان) محافظت می کند.

 

یک گونه مورچه مخملی

 

 

چگونه اطلاعیه مرگ مورچه ها صادر می شود؟

دانشمندان اخیراً پی برده‌اند که مورچه هنگامی که از نزدیک شدن مرگ خود مطمئن می‌شود، برای بازماندگان "پیغامی" می‌گذارد و بوی خاصی از خود متصاعد می‌کند که اعضای خانواده‌اش با استشمام آن، خود را برای دفن مورچه -بلافاصله پس از مردن- آماده می کنند.

هدف مورچه از متصاعد کردن بوی خاص از خود جلوگیری از خورده شدن جسدش توسط حشرات و حیوانات است.

اعضای خانواده مورچۀ دَمِ مرگ، با استشمام بوی خاص منتظر مُردن مورچه می مانند و همین که مُرد، جسدش را فوراً دفن می کنند.

دانشمندان برای اطمینان از اکتشاف جدید خود، ماده ای را که در بدن مورچه این بوی خاص را متصاعد می کند، استخراج کردند و روی یک مورچه سالم و جوان گذاشتند و متوجه شدند که دیگر اعضای خانواده برای دفن مورچۀ مذکور به تکاپو افتادند؛ اما وقتی که این ماده از روی بدن مورچه برداشته شد، مورچه های دیگر آرام گرفتند و آن را رها کردند.

نکته جالب این است که مورچه ها پس از دفن مورچۀ مرده، بدن های خود را می لیسند تا بوی خاص مورچه مدفون را از خود دور کنند و توسط مورچه های دیگر زنده به گور نشوند.

منبع : سایت العالم

مورچه برده دار(Slave-making ants)

مورچه ها جانداران بسیار شگفت انگیزی هستند.تاکنون بیش از  12500 گونه از این حشرات دسته بندی شده اند و تخمین زده می شود که 22000 گونه باشند. این حشرات قدرت بدنی عجیبی دارند. این حشرات جزء حشرات اجتماعی هستند. روابط جالب بین آن ها دیده می شود. در این بین بعضی گونه های آن ها دارای ویژگی های خاص می باشند.یک گروه جالب مورچه ها، مورچه های برده دار هستند.

این گروه از مورچه ها با به خدمت گرفتن مورچه های گونه دیگر تمام کارهای خودشان را به وسیله آن ها صورت می دهند. این مورچه ها با حمله به لانه مورچه های گونه دیگر پیله آن ها را می دزدند و به لانه خود می برند و وقتی این مورچه ها از پیله خارج می شوند و به عنوان برده تا آخر عمر برای این مورچه کار می کنند.

 

مورچه های قرمز برده دار و مورچه های سیاه برده

 

 

مورچه قرمز برده دار در حال دزدیدن پیله مورچه های گونه دیگر

 

برای مشاهده فیلم بر روی قسمت زیر کلیک فرمایید.

فیلم

مورچه برگ بُر(leaf cutting ants)

مورچه ها جانداران بسیار شگفت انگیزی هستند.تاکنون بیش از  12500 گونه از این حشرات دسته بندی شده اند و تخمین زده می شود که 22000 گونه باشند. این حشرات قدرت بدنی عجیبی دارند. این حشرات جزء حشرات اجتماعی هستند. روابط جالب بین آن ها دیده می شود. در این بین بعضی گونه های آن ها دارای ویژگی های خاص می باشند.

یکی از گونه های جالب مورچه ها، مورچه های برگ بر(leaf cutting ants) هستند که به نوعی مورچه های کشاورز نامیده می شوند. این مورچه ها با بریدن برگ ها و بردن به لانه خود بر روی آن قارچ پرورش می دهند و از قارچ ها به عنوان غذا استفاده می کنند.

بریدن برگ با آرواره های قدرتمند

 

انتقال برگ های بریده شده به لانه 

 

 

رشد قارچ ها بر روی برگ ها

 

این مورچه شامل 47 گونه از دو جنس هستند که در جنوب و مرکز قاره امریکا، مکزیک و بخش های از جنوب کشور امریکا وجود دارند.

از ویژگی های این مورچه ها این است که در دوران جوانی بیشتر به بریدن برگ ها می پردازند و وقتی پیرتر می شوند و قدرت آرواره های آن ها کاهش می یابد بیشتر به حمل نقل برگ می پردازند.

بعضی از بومیان از انواع سرباز مورچه های برگ بر برای بخیه زخم های خود استفاده می کنند. به این صورت که مورچه را با آرواره های باز بر روی لبه های زخم قرار وی دهند. وقتی مورچه با آرواره های قوی خود لبه ها زخم را گاز می گیرد دو لبه زخم مثل بخیه به هم دوخته می شود. سپس بدن مورچه را جدا می کنند و سرش را به عنوان بخیه باقی می گذارند.

بخیه مورچه ای

مورچه دامدار(ant farmers)

 مورچه ها جانداران بسیار شگفت انگیزی هستند.تاکنون بیش از  12500 گونه از این حشرات دسته بندی شده اند و تخمین زده می شود که 22000 گونه باشند. این حشرات قدرت بدنی عجیبی دارند. این حشرات جزء حشرات اجتماعی هستند. روابط جالب بین آن ها دیده می شود. در این بین بعضی گونه های آن ها دارای ویژگی های خاص می باشند. یکی از این گونه های خاص مورچه دامدار است.

این گونه از مورچه یک نوع رابطه همزیستی با شته ها بر قرار کرده اند. شته ها موجودات ریزی هستند که با وارد کردن خرطوم خود به داخل آوند های آبکش از شیره پرورده یا همان محصولات فتوسنتزی  که درون این آوند ها وجود دارد را می گیرند و تغذیه می کنند. این جانداران موجودات بی دفاعی هستند و به راحتی به وسیله حشرات دیگر مثل کفشدوزک ها شکار می شوند. اما مورچه از شته ها در مقابل خورده شدن بوسیله جانداران دیگر محافظت می کنند و در عوض با تحریک آن ها از قطرات شیره پرورده گیاهی خارج شده از انتهای بدن آن ها تغذیه می کند.این نوع رابطه همزیستی از نوع همیاری نام دارد که در آن دو طرف رابطه سود می برند. یعنی مورچه غذای خود را به دست می آورد و شته هم از خورده شدن محافظت می شود.

 

مورچه در حال تغذیه از شیره شته

برای مشاهده فیلم این رابطه بر روی قسمت زیر کلیک فرمایید.

فیلم

مورچه های ارتشی(army ant)

مورچه ها جانداران بسیار شگفت انگیزی هستند.تاکنون بیش از  12500 گونه از این حشرات دسته بندی شده اند و تخمین زده می شود که 22000 گونه باشند. این حشرات قدرت بدنی عجیبی دارند. این حشرات جزء حشرات اجتماعی هستند. روابط جالب بین آن ها دیده می شود. در این بین بعضی گونه های آن ها دارای ویژگی های خاص می باشند.

بیش از 200 گونه مورچه هستند که در تعداد، میلیونی حرکت کرده و هر جانداری که نتواند از دست آن ها فرار کند هر چند بزرگ باشد را می خورند.نوع سرباز آن ها دارای جثه بزرگ و آرواره های بسیار بزرگی است. اما انواع کارگر آن ها در شکار نقش بیشتری دارند.این مورچه ها بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آفریقا و استرالیا و آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی شناسایی  شده اند.

 

مورچه های ارتشی سرباز و کارگر

ویژگی جالب دیگر این مورچه ها توانایی ساختن پل های زنده است. وقتی این مورچه ها به جای می رسند که رد شدن از آن سخت است مورچه ها به هم متصل می شوند تا پلی بسازند و سایر مورچه های کلونی از روی آن ها رد می شوند.

 

نمونه ای از پل های زنده ساخته شده بوسیله مورچه های ارتشی

 برای مشاهده فیلم این مورچه بر روی قسمت زیر کلیک کنید:

فیلم

 

مورچه کوزه عسل

مورچه ها جانداران بسیار شگفت انگیزی هستند.تاکنون بیش از  12500 گونه از این حشرات دسته بندی شده اند و تخمین زده می شود که 22000 گونه باشند. این حشرات قدرت بدنی عجیبی دارند. این حشرات جزء حشرات اجتماعی هستند. روابط جالب بین آن ها دیده می شود. در این بین بعضی گونه های آن ها دارای ویژگی های خاص می باشند. پنج جنس مورچه به نام مورچه های کوزه عسل (honey ants or Honeypot ants ) که در استرالیا، آمریکای شمالی و جنوبی، جنوب و شمال افریقا و در یکی از جزایر اقیانوس آرام وجود دارند.

بعضی از مورچه های کارگر در این مورچه به صورت انباری برای ذخیره عسل برای شرایط بی غذایی در می ایند. به این صورت که این مورچه های کوزه عسل در لانه می مانند و بقیه مورچه های کارگر شهد گل ها را جمع آوری کرده و به خورد این مورچه ها می دهند. مورچه های کوزه عسل به مرور عسل را در بخش شکم خود ذخیره می کنند و شکم آن ها متورم می شود و غیر متحرک می شوند. شکم این مورچه ها در حد یک دانه انگور بزرگ می شود. مورچه های کوزه عسل می توانند رنگ های مختلفی داشته باشند. در زمان کمبود غذا سایر مورچه ها می توانند از این ذخیره غذایی استفاده کنند. حتی در بعضی مناطق انسان ها هم از مورچه های کوزه عسل به عنوان غذا استفاده می کنند.

در گونه Myrmecocystus mexicanus که در امریکای شمالی زندگی می کند مورچه های کوزه عسل وقتی به طور کامل بزرگ شدند بی حرکت شده و از سقف لانه آویزان می شوند.و بقیه مورچه های کارگر ذخیره غذایی مایع آن ها را می گیرند تا برای غذای بقیه افراد استفاده کنند.