کارل لنداشتاینر

گروه های خونی

گروه خونی چیست و کاربرد آن چیست؟گروه های خونی چگونه کشف شد؟ چگونه گروه خونی را تعیین می کنند؟ چرا خون یک نفر در بدن دیگری رسوب می کند و باعث مر گ می شود؟منفی و مثبت گروه خونی یعنی چه ؟و ...

انتقال خون از یک فرد به فرد دیگر می تواند در خونریزی شدید عامل نجات دهنده بیمار باشد. اما وقتی در سال 1667پزشکان اروپایی سعی کردند خون یک فرد را به فرد دیگر منتقل کنند گاهی فرد دریافت کننده خون می مرد. تا اینکه یک دانشمند اتریشی الاصل به نام کارل لندشتاینر راز این معما را کشف کرد. لندشتاینر متوجه شد که نوع ترکیب شیمیایی در خون افراد مختلف متفاوت است و علت لخته شدن خون در بدن فرد دریافت کننده همین است.

کارل لندشتاینر کاشف گروه خونیABO , Rh و برنده جایزه نوبل

لندشتاینر دو نوع مولکول بر روی گلبول های قرمز خون کشف کرد. این مولکول ها را ماده روی گلبول قرمز یا آنتی ژن می نامند.دو نوع ماده روی گلبول قرمز، آنتی ژن A و آنتی ژنB هستند. این مولکول ها هر کدام شکل خاصی دارند و برای نامگذاری گروه خونیABO به کار رفتند.

بر اساس وجود داشتن یا نداشتن این دو آنتی ژن چهار گروه خونی داریم:

اگر فقط آنتی ژنA روی گلبول قرمز باشد گروه خونیA می شود.

اگر فقط آنتی ژنB روی گلبول قرمز باشد گروه خونیB می شود.

اگر هم آنتی ژنA و هم آنتی ژنB روی گلبول قرمز باشد گروه خونیAB می شود.

اگر هیچکدام وجود نداشته باشد گروه خونیO می شود.

ساختمان هیدرات کربنی آنتی ژن های روی گلبول قرمز

اما دو ضد ماده یا آنتی کر در داخل پلاسمای خون یا مایع خون وجود دارد: با نام های ضد مادهA و ضد مادهB.

شکل ضد مادهA و ضد مادهB

هر ضد ماده دارای شکل خاصی است که دو ماده هم نام خود را به هم متصل می کند. ضدمادهA دو ماده A را به متصل می کندو ضد مادهB دو مادهB را به هم متصل می کند.

سئوال: با رسم شکلی چگونگی اتصال دو آنتی ژنB به وسیله ضدمادهB را نشان دهید.

با فرض آن که شکل آنتی ژنB و ضدمادهB به صورت زیر باشند ضدمادهB از یک طرف به یک آنتی ژنB که روی یک گلبول قرمز است متصل می شود و از طرف دیگر به یک مادهB روی گلبول قرمز دیگر. در نتیجه باعث اتصال گلبول های قرمز به هم می شود.

شکل فرضی از اتصال دو آنتی ژنB که به وسیله ضدB به هم متصل شده اند

تصویر واقعی از توده های گلبول قرمز که با اضافه کردن ضد ماده تشکیل شده اند

سئوال: با رسم شکلی نشان دهید اگر به فردی که گروه خونیA دارد ضد ماده تزریق کنیم چه می شود.

شکل فرضی زیر چگونگی اتصال آنتی ژنA به وسیله ضد مادهA را نشان می دهد.همانطور که ملاحظه می کنید در نتیجه این اتصال ها گلبول های قرمز به هم وصل می شوند و توده های بزرگی از گلبول های قرمز را تشکیل می دهند و در نتیجه نمی توانند در رگ ها حرکت کنند و رسوب می کنند و باعث مرگ می شوند.

حالا با توجه به مراحل توضیحات بالا می توانیم جدولی رسم کنیم که گروه خونی، ماده روی گلبول قرمز(آنتی ژن)و ضد ماده یا آنتی کر را در آن مشخص می کنیم.برای آسان کردن یادگیری، برای شکل آنتی ژن ها وضد ماده ها از شکل های فرضی استفاده می کنیم مطابق جدول زیر:

سئوال- چرا گروه خونی A ضدمادهA ندارد؟

جواب: چون اگر ضدماده داشته باشد آنتی ژن های را به هم متصل می کند و باعث اتصال گلبول های قرمز خون و رسوب خون و مرگ فرد می شود.

حالا جواب این سئوال ها را خودتان بدهید:

سئوال- چرا گروه خونیB ضد مادهB ندارد؟

سئوال - چرا گروه خونیAB هیچ ضدماده ای ندارد؟

سئوال: مثبت و منفی بودن گروه خونی را توضیح دهید.

مربوط به وجود داشتن یا نداشتن یک نوع آنتی ژن دیگری به نام Rh است. اگر کسی آن را داشته باشد گروه خونی او مثبت و اگر نداشته باشد گروه خونی او منفی است.

آزمایش تعیین گروه خونی:روش کار این است که بر روی یک لام شیشه ای چهار قطره خون از فرد مورد نظر می گذارند.قطره خون اول را به عنوان شاهدی برای شکل اولیه خون نگه می دارند. به قطره خون دوم ضد ماده A و به قطره خون سوم ضد ماده B و به قطره خون چهارم ضد Rh اضافه می کنیم.

قطره چکان های حاوی ضدA ،ضد B و ضد Rh که به آن ضد D می گویند و در آزمایش استفاده می شوند

شکل آزمایش تعییین گروه خونی

با بررسی قطره خون دوم و سوم می توانیم گروه خونیABO را مشخص کنیم. اگر فقط قطره خون دوم رسوب کرد گروه خونی A چون ضد ماده A باعث اتصال آنتی ژن های A و رسوب خون می شود.اگر فقط قطره خون 3 رسوب کرد گروه خونی B است. اگر هم قطره خون دو هم قطره خون سومی رسوب کنند گروه خونیAB است. اگر هیچکدام رسوب نکند گروه خونی O است.

با بررسی قطره چهارم می توانیم + و - بودن خون را مشخص کرد. اگر قطره خون چهار در هر یک از موارد رسوب کند گروه خونی + است و اگر رسوب نکند گروه خونی منفی است.

عکس واقعی از خون رسوب نکرده با ضد ماده سمت چپ و رسوب کرده با ضد ماده سمت راست

سئوال- با توجه با شکل زیر گروه خونی فرد مورد آزمایش را مشخص کنید.

جواب:⁺AB

انتقال خون: در بحث انتقال خون باید ضدماده خون فرد دریافت کننده را در نظر گرفت و خونی واردبدن فرد نشود که ماده هم نام آن را داشته باشد. مثلا گروه خونی A دارای ضد مادهB است پس از خون های دارای ماده Bنمی تواند خون دریافت کند یعنی از گروه های خونیB و AB نمی تواند خون بگیرد اما از A و O می تواند خون بگیرد. ضمنا افراد منفی هم نمی توانند از افراد گروه خونی مثبت خون بگیرند.