قهرمان بیابان خشک و گرم چه جانوری است؟ شاید همه به یاد شتر بیفتیم اما جواب شتر نیست. موجودی بسیار کوچک اما مقاوم و توانمند به نام مورچه نقره ای را می توان قهرمان بیابان نامید!!!!

مورچه نقره ای صحرایی با نام علمی Cataglyphis bombycina گونه ای است که در صحرای افریقا زندگی می کند. گرمای بسیار زیاد محل زندگی و شکارچیان باعث می شود که این مورچه تنها ده دقیقه در روز از لانه بیرون فعال باشند.

این جاندار از مقاوم ترین جانوران نسبت به گرما هستند و این مقاومت حاصل سازگارهای این جاندار با محیط است. یکی از این سازگاریها پاهای بلند آنهاست که بدن آنها را از ماسه های داغ دور نگه می دارد. وقتی این جانداران با تمام سرعت حرکت می کنند فقط از چهار پای خود استفاده می کنند.

مورچه های نقره ای با مسیریابی نور خورشید مسیر لانه خود را پیدا می کنند و کمترین زمان ممکن را در گرما می ماند. این مورچه ها با تولید پروتئین های شوک حرارتی(heat shock proteins) به سلول های خود امکان فعالیت در دمای بالای بدن را می دهند.

سازگاری عجیب و مهم دیگر اینست که بدن مورچه های نقره ای در بالا و طرفین بدنشان پوششی از موهای منحصربفرد با سطح مقطع مثلثی شکل پوشیده شده است.این موهای ریز به این مورچه ها رنگی شبیه رنگ جیوه می دهد. دانشمندان یک مقطع عرضی مثلثی روی موهای بدن آنها پیدا کردند که به دو روش بدن مورچه ها را خنک نگه میدارد:

یک، این موها بازتابنده ی قوی اشعه ی نزدیک فروسرخ و مرئی(اشعه هایی که بیشترین گرما را ایجاد میکنند) هستند، و دو، آنها منتشرکننده ی قوی اشعه ی متوسط مادون قرمز که گرمای اضافی بدن است، هستند.به این ترتیب دمای بدن از دمای 53.6 درجه سانتیگراد بالاتر نمی رود.

 

موهای مورچه نقرهای و تصاویر میکرسکوپی از مو ها

آنها در لانه هایشان منتظر میمانند تا دما به بالاترین حد خود (70 درجه سانتیگراد) برسد. سپس در یک گردش ۱۰دقیقه ای لانه را ترک کرده و دنبال لاشه ی حشراتی میگردند که از شدت گرما تلف شده اند. ازآنجا که شکارچی مورچه ها نیز در این دما نمیتواند از لانه بیرون بیاید، مورچه ها امنیت نیز دارند.